عکاسی رقیب دارد؟
حامد قصری/گروه تحریریه کانون عکس انجمن سینمای جوانان اصفهان:
کانون عکس برنامه های این فصل خود را چه در دعوت از اساتید و چه در برگزاری کارگاه‌های خود به اهمیت عکاسی در سینما می پردازد.در تمامی جست‌وجوهایی که داریم متوجه می‌شویم رفرنس‌های فارسی مهمی در این زمینه وجود ندارد و شاید همین امر اهمیت انتخاب این فصل کانون عکس را به یک موضوع بکر بیش‌ازپیش برساند.کتاب «عکاسی و سینما»تألیف «دیوید کمپنی» یکی از نادر آثاری است که در این زمینه در کشور ما و توسط محسن بایرام نژاد و به همت نشر مرکز ترجمه‌شده است.بایرام نژاد در مقدمه این کتاب می‌گوید:«این کتاب بر اساس یک حس نیاز و علاقه‌ی شخصی ترجمه شد.لحن کتاب و اطلاعات بسیاری که در اختیار خواننده قرارگرفته،متناسب با موضوع تحلیلی کتاب است.حین ترجمه،برای کاهش اشتباهات و حداکثر دقت ،بیش از ۶۰ فیلم،مقاله و اثر هنری مطرح‌شده را برای بار اول و یا بار چندم،مطالعه کردم.خواننده‌ی علاقه‌مند با نشانی آثار گوناگونی برخورد خواهد کرد و کتاب به‌نوعی،زمینه‌ی مطالعات و تحقیق بیشتر را فراهم می‌کند.»
اما دیوید کمپنی نویسنده این کتاب لیسانس خود را در رشته‌ی فیلم ویدئو و هنرهای عکسی،فوق‌لیسانس در رشته‌ی تحقیقات عکاسی و دکترای هود را با موضوع بازتولید عکس از دانشگاه وست مینستر لندن اخذ کرد.در مقام نویسنده با مجلات اپرچر،آرت فروم،فریز و سورس مگزین و به‌عنوان سخنران در گالر تیت مدرن و موزه‌ی ویکتوریا ئ آلبرت لندن به فعالیت پرداخت.او سابقه تدریس در بهترین دانشکده‌های عکاسی دنیا را هم دارد و از دیگر کتاب‌هایش می‌توانیم به هنر و عکاسی،سینما تک،جف وال:تصاویری برای زنان،… نام ببریم.کتاب حاضر را هم نزدیک به ۸ سال پیش منتشر کرده است که همان سال جایزه کتاب سال بنیاد فیلم بریتانیا را از آن خود می‌کند.
کمپنی در آغازاین اثر به سال ۱۸۹۵ می‌پردازد جایی که انجمن‌های عکاسی فرانسه در شهر لیون گرد هم آمدند.عکاسی در آن دوره شصت سالی بود که موجودیت داشت .اما سینما اختراع جدیدی بود.برادران لومیر دستگاه سینماتوگراف – نخستین دستگاه فیلم‌برداری را ثبت کرده بودند.لوئی یکی از برادران که حرفه‌ی خانواده‌اش عکاسی را دنبال کرده ،آنجا بود تا اختراع جدیدشان را نمایش بدهد.یک سفر با کشتی برای عکاسان ترتیب داده‌شده و لوئی دوربین خود را برای فیلم‌برداری از آن‌ها آماده می کند.برادران لومیر فیلم‌های متعددی از مردمی که از جلوی دوربین آن‌ها می‌گذشتند تهیه کردند.یکی از فیلم‌ها کارگرانی را نشان می‌داد که از کارخانه خارج می‌شدند؛این نخستین فیلمی بود که اکران عمومی شد.سوژه‌ی فیلم عالی بود پیکرهایی با تنوع بی‌پایان که وارد کادر ثابت دوربین شده و از آن خارج می‌شوند؛همچون عکس‌هایی متحرک.و همه این آغاز سینما در حالی بود که عکاسان از اختراع سیناتوگراف خبر داشته و مشتاق دیدن آن بودند.در فیلم که مدت‌زمان آن کمتر از یک دقیقه است یکی از عکاسان دوربین عکاسی قطع بزرگ خود را حمل می‌کند.این مرد هنگام رد شدن از مقابل دوربین لحظه‌ای ایستاده و از لوئی و دوربین فیلم‌برداری‌اش عکس گرفته و به دیگران می‌پیوندد.عکس فوری آن مرد اما هیچ کجا ارائه نشد.شاید هم اصلاً عکسی گرفته نشد.و شاید هم فیلم‌برداری از حالت آن مهم بوده است.نخستین فیلم از یک عکاس درحال حرکت.لوئی فریبشان نداده بود.آن عکاسان نخستین عکاسانی بودند که فیلم بعدازاینکه ظاهر شد،روز بعد برایشان به نمایش درآمد.
و این داستان نخستین فیلم بود و اختراع سینما و به‌درستی که آغازگر تعامل عکاسان با سینما و شاید تقابل آن‌ها با یکدیگر.
به‌درستی که عکاسان وقتی نخستین بار دوربین فیلم‌برداری را می دیدند،چه فکری می‌کردند؟این اختراعات چه تأثیری بر عکاسی می‌گذاشت؟به چه منظوری مورداستفاده قرار می‌گرفت؟آیا رقیبی برای عکاسی می‌شد؟آیا چیز بدیعی بود و آیا ماندگار می‌شد؟معنا و مفهومی آن لحظه که ازلوئی عکس گرفته می‌شد و لوئی از عکاس فیلم‌برداری می‌کرد؛چه بود؟
آن لحظات در کمتر از یک دقیقه سپری شدند ولی معمای آن همچنان باقی است.آیا تعارفی دوستانه بود که نشان بدهد عکاسی و فیلم‌سازی ماهیتاً یکی است؛یا حکایت از پی بردن به تفاوت عمیق آن‌ها می‌کرد؟آیا سینما دینش را به عکاسی ادا می‌کرد یا فاصله‌اش را از آن نشان می‌داد؟
دیوید کمپنی با ارائه این سند تاریخی سیلی از سؤالات متعدد را جلوی روی مخاطبان قرار می‌دهد. و در ادامه می‌گوید؛عکاسی در مقایسه با رسانه‌های دیگر،ازجمله سینما بسیار پراکنده و وسیع بوده است و از همان زمان آغازین در فضایی میان هنر و علم مورداستفاده قرارگرفته است.درواقع رسانه‌ی عکاسی خیلی سریع وسعت یافت و با توجه به تنوع کاربردهایش،پذیرش تنها یک وجه از آن بسیار سخت بوده و هست.چگونه می‌توان تصاویر گوناگونی چون،عکس های پاسپورتی،تبلیغاتی،خانوادگی،پزشکی،خبری،مستند…..را زیر پرچم یک رسانه به‌حساب آورد؟این کتاب با طرح پرسش های متعدد آغازگر جواب‌های بسیار معناگراست.
کتاب در ادامه با فصل‌هایی چون؛
ایستایی
سینمای روی کاغذ
عکاسی در سینما
هنر و عکس فیلم
و ….
به رابطه عکاسی و سینما می‌پردازد.این کتاب در ۱۳۸ صفحه مصور و باقیمت ۸۹۰۰ تومان نزدیک به سه سالی است که ترجمه و عرضه‌شده است.